mete han

mao-tun veya modun olarak da bilinen mö 209-179 yılları arasında türk-hun devletinin kağanı olarak bilinen kişidir. osmanlıların da kökeni olan oğuz boylarındandır. hun devletine altın çağını yaşatmıştır. çin seddi'ni aşabilen ilk türk hükümdardır. oğuz kağan destanı'nında mete han'dan oğuz kağan diye bahsedilmiştir. türklerin en büyük liderlerinden biridir.

günümüz ordularında da kullanılmaya devam eden 10'luk sistemin kurucusudur. türk silahlı kuvvetleri'nin kuruluş tarihi olan m.ö. 209 aynı zamanda mete han'ın tahta çıkış tarihidir.

ilk kurultay'ı mete han ile tanıdık ve gelenek olarak sonraları geldi. kurultay ile ilgili şöyle de bir şey vardır: mete han'a rakip devletten elçi gelir. mete zayıftır ve mete'yi alt etmek isterler. elçi, mete'den atını ister. mete kurultayı toplar ve karar olarak atını verir. daha sonra elçi yeniden gelir ve bu sefer kadınını ister. herkes yeniden karşı gelir ama mete kadınını da verir. daha sonra aynı elçi gelir ve bu sefer bir toprak parçası ister. kurultayı gene toplar ve kurultayda ki herkes "at ve kadınını verdin, toprak da esirgenmez" der. daha sonra şu ünlü sözünü söyler: "at ve kadın benimdi. onun için verdim. toprak ise, devletindir. devletin malını başkasına nasıl verebiliriz?" karşı çıkmayan herkesin de kellesini vurdurtur.

tunguzları yüe-çileri ve çinlileri dize getirmiş büyük türk kumandanıdır. orta asya'da türk birliğini sağlamıştır. ipek yolu'nu ele geçirerek ekonomisine katkı sağlamıştır. ayrıca asya hun devleti'ni en geniş sınırlarına ulaştırmıştır. doğuda kore, batıda aral gölü, kuzeyde baykal gölü ve güneyde de tibet'e kadar uzanan topraklara kağanlık etmiştir.

çin'i yerle bir etmesine rağmen çin'e yerleşmemesinin sebebi asimile olmamaktır. (bkz: zannetme ki ecdadın asırlarca uyudu nereden bulacaktın o zaman eldeki yurdu)

mete han çin ordusuyla karşı karşıya gelmiştir. etrafı gözetmek için veziriyle bir tepeye çıkarlar ve bakar ki türk ordusu çin ordusu karşısında bir avuç karınca gibi duruyor, veziri mete han'ın geri çekileceğini düşünerek han'a sorar - ne düşünüyorsunuz efendim ? mete han vezirine dönerek - bu kadar çinliyi ben nereye gömeceğim , der. böyle bir efsanesi olan kendinden sonraki tüm orduların baş komutanı rütbesinde olan ulu hakandır. edit : imla

''çin kaynaklarında anlatılan bir olaya göre, asya hun imparatorluğu'nun kurucusu olan teoman, oğlu mete han'ın kendisi yerine üvey annesi yenşi'nin oğlunu tahta çıkarmak istedi. törelerine göre türk hatundan olan, has bir türk'ün tahta geçmesi gerekiyordu. mete han'ın annesi çinliydi. yani çinli kadından olan erkek çocuk tahta geçemezdi. bu durumdan dolayı üvey annesi mete han'ın babasını doldurdu ve mete'yi komşu kavim olan yüeçiler'e rehin olarak gönderdi. babası, ardından yüeçilere savaş ilan ederek mete'yi öldürtmek istedi. mete, babası teoman yüeçilerin topraklarına girmeden yüeçilerin elinden kaçtı. babası bu kadar zorlukları atlatmasının ardından hakkını vermek için emrine on bin çadırlık bir birlik verdi. sonunda da mete öz babasını, üvey annesi ve kardeşlerini öldürüp kağan oldu.''

osmanlı tarihçileri tarafından oğuz han olarak adlandırılılan mete han büyük türk destanı oğuz kağan'a da ilham veren kişidir.oğuz kağan destanında anlatılanlar ile metehan'ın yaşam öyküsü birebir örtüşmektedir . ne yazık ki orta asya türk tarihi hakkında, türkler tarafından yazılmış yazılı kaynaklar olmadığı veya henüz bulunamadığı için mete han'la ilgili bilgilere dönemin çin kaynaklarından ulaşılabilmektedir.

türklere ilk düzenli ordu sistemini getiren kişidir ayrıca adının anlamı güçlü kuvvetli ve pes etmeyen kişi olarak bilinir.

“gök çadırımız, güneş bayrağımız.”

islık çalan ok ile kendisine yakın birlikleri örgütleyerek babası teoman’ı ok yağmuruna tutturduğu rivayet edilir.

yamulmuyorsam av sırasında babası teoman'ı sırtından oklayarak öldürmüştü. babasını öldürdüğü doğru da av sırasında mı yoksa ordu toplayarak mı infaz etti o kısmı net hatırlamıyorum.